Harran Üniversitesi Hastanesi’nden 25 Nisan Dünya Sıtma Günü mesajı

Harran Üniversitesi Hastanesi’nde Tıbbi MikrobiyolojiAnabilim Dalı Başkanı olan Prof. Dr. Fadile Yıldız Zeyrek, 25 Nisan Dünya SıtmaGünü nedeniyle bir açıklama yaptı.

Prof. Dr. Fadile Yıldız Zeyrek, yapmış olduğu açıklamada“Bir parazit hastalığı olan sıtma, sivrisineklerin sokmasıyla insanlarabulaşıyor. Tedavi edilmezse öldüren oldukça ciddi bir hastalıktır. Dünyanüfusunun yarısı sıtmanın riskli olduğu bölgelerde yaşamaktadır. Geçen yıl 85ülkede 249 milyon kişi sıtmaya yakalandı ve bunlardan 608.000 kişi hayatınıkaybetti. Dedi.

Sıtma vakalarının %94’ü ölümlerin de %95’i kara Afrikakıtası denilen bölgede görülmüştür. Dünya sağlık örgütünün verilerine göreAfrika’da dakikada bir çocuk sıtmadan ölüyor. Vaka sayıları 2021 yılı ilekarşılaştırıldığında 5 milyon artış göstermiştir. Türkiye’de uzun yıllardanberi sıtma ile mücadele edilmektedir. Cumhuriyetin ilanından bu yana yürütülensıtma ile savaş başarıya ulaşmıştır. Ülkede yaygın olan tür öldürücü olmayanvivax sıtması en son Güneydoğu Bölgesinden on yıldan fazla bir zaman önce bildirilmiştir.

Prof. Dr. Fadile Yıldız Zeyrek, Açıklamasının devamında,Türkiye’de yerli sıtma vakası olmamasına rağmen sayıları giderek artan emporte(yurt dışından gelen) vakalar bildirilmeye başlanmıştır. Bu vakalar tatil, ticaret,iş, eğitim gibi çeşitli nedenlerle sıtmanın yaygın olduğu ülkelere seyahat edenve orada hastalığa yakalanarak ülkeye dönen kişilerdir.

Bunun dışında, ticaret, göç, mülteci vs. gibi çeşitlinedenlerle ülkemize gelen yabancı uyruklu kişilerde de görülmektedir. Dedi.

Bu kişilerde görülen sıtma türü genellikle “falsiparumsıtması” denilen zamanında tedavi edilmediğinde öldüren türdür. Tropikal vesubtropikal bölgelerde yaygın görülür.

Geçtiğimiz yıllarda ülkemizde iş nedeniyle Afrika ülkelerineseyahat eden ve orada falsiparum sıtmasına yakalanan ve ülkeye döndükten sonraerken tanı ve tedavi yapılamadığı için hayatını kaybeden havayolu çalışanları,iş adamları, inşaat işçileri, tarım işçileri vs. olmuştur. Halen yurtdışınaçeşitli nedenlerle giden vatandaşlarımız, gitmeden önce önlem almadıkları içinsıtmaya yakalanıyorlar ve bazıları maalesef tanı konulamadığı ya da geç tanıkonulduğu için hayatını kaybediyor.

Sıtmaya herkes yakalanabilir, ancak bazı kişiler daharisklidir. Özellikle sıtmanın sık görüldüğü ülkelere seyahat eden kişiler,mevsimlik işçiler, tarlada çalışanlar, çiftçiler, askerler, AIDS hastaları,bebekler, çocuklar ve gebeler risk grupları içindedir.

Sıtma bir insandan diğerine sivrisinek ile bulaşır. Dahaönceden sıtmalı bir kişiden kan emmiş sivrisinek sağlam bir insanı soktuğundahastalık bulaşır. Bunun dışında; sıtma parazitlerinin kırmızı kan hücrelerindebulunması nedeniyle kan transfüzyonu, organ transplantasyonu ve kirlienjektörlerle bulaşabilir. Sıtma aynı zamanda anneden bebeğe anne karnında veyadoğum sırasında geçebilmektedir. Sıtmayı bulaştıran sivrisinek özellikle gecekan emdiğinden, insanlara genellikle günbatımından gün doğumuna kadar olansürede hastalığı bulaştırırlar. Yaz aylarında sivrisinek aktivitesiarttığından, özellikle insanların daha ince ve vücudun bazı yerlerini açıkbırakan giysiler giymesi, kapı pencerelerin açık olması ve dışarıda yatmanedeniyle sivrisinekle temas etme riski fazladır.

Prof. Dr. Fadile Yıldız Zeyrek, Başlangıçta baş ağrısı,halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık, karın ağrısı, kas ve eklem ağrıları ilebaşlayan hastalık, ateş, titreme, terleme nöbetleriyle devam eder. Bu dönemdetanı konulup uygun tedavi verildiğinde genellikle iyileşme ile sonuçlanır.Ancak tedavi edilmezse Falsiparum sıtması çok hızlı ilerler birkaç saat içindehastalık ağır forma dönüşerek, ölümle sonuçlanabilir.

Sıtma şüphesi acil bir durumdur ve kişi en kısa sürede birsağlık merkezine başvurmalı ve hızlı bir şekilde tanısı konulmalı eğer sıtmapozitif ise hızlı bir şekilde tedaviye başlanmalıdır.

Sıtma tanı ve tedavisi mümkün olan bir hastalıktır. Önemliolan hızlı tanı ve etkili tedavidir. Sıtma laboratuvarlarında tanı ücretsizolup, tedavi edici ilaçlarda Sağlık Bakanlığı tarafından ücretsiz olarakverilmektedir.

Sivrisinekten korunmak için, uyurken özellikle insektisitemdirilmiş cibinlik kullanılması, akşam saatlerinde yaşam ve uyku alanlarındaetkili insektisit spreylerin kullanımı ve vücudun çoğunu kapatacak giysileringiyilmesi gibi önlemler alınabilir. Seyahat edenler mutlaka etkili sinekkovucular kullanmalıdır. Sinek kovucular vücudun sivrisineğe maruz kalacakmuhtemel yerlerine uygulanmalı, pencerelerinde sinek teli olan klimalı yerlerdekalmalıdırlar.

Prof. Dr. Fadile Yıldız Zeyrek, Riskli bölgelere seyahatedecek kişiler mutlaka önceden Sıtma Birimleri ile Hudut ve Sahiller SağlıkGenel Müdürlüğü’nün Seyahat Sağlığı Merkezini (444 77 34) nolu numarayıarayarak gideceği ülkenin sıtma riskiyle ilgili bilgi almalı ve eğergerekiyorsa sivrisinekten korunma tedbirleri ile birlikte koruyucu ilaçkullanmalıdır.

Tüm korunma önlemlerine rağmen, tek bir sivrisineğin sokmasıile sıtma bulaşabileceği her zaman akılda tutulmalıdır. Dedi.